Google monopoliyaga qarshi qonunbuzarlikda aybdor deb topildi: sud reklama monopoliyasini tugatishni talab qildi

Amerika sudi AQSH Adliya vazirligining Google’ga nisbatan da’vosini qisman qanoatlantirib, kompaniyani noshirlar va reklama birjalari uchun reklama serverlari bozorlarini monopollashtirishda aybdor deb topdi. Sudya Leoni Brink tomonidan 2025-yil 12-aprelda chiqarilgan qaror Google o‘zining Google Ad Manager platformasini (ilgari DoubleClick for Publishers) AdX reklama birjasi bilan qasddan bog‘lash orqali Sherman qonunining 1 va 2-bo‘limlarini buzganligini tasdiqladi. Biroq, reklama beruvchilar uchun reklama tarmoqlari bozorini monopollashtirish ayblovlari dalillar yetishmasligi sababli rad etildi.

2024-yil sentyabr oyida boshlangan sud jarayonida 2008-yilda DoubleClick kompaniyasini 3,1 milliard dollarga sotib olish bo‘yicha bitim ma’qullanganidan so‘ng, Google raqobatni cheklovchi yopiq ekotizimni yaratgani aniqlandi. Ish doirasida maxfiylikdan chiqarilgan kompaniya xodimlarining ichki yozishmalari qaram holatda ushlab turish uchun ongli ravishda "teskari aloqa"dan foydalanilganligini ko‘rsatdi. Adliya vazirligi korporatsiyaning reklama texnologiyalarini, jumladan, Ad Manager’ni majburiy ravishda bo‘lib olishni talab qilmoqda.

Keyingi bosqich ta’sir choralarini aniqlash bo‘yicha tinglovlar bo‘ladi. Sud tomonlarga hujjatlarni topshirish jadvalini kelishib olish va mumkin bo‘lgan variantlarni muhokama qilish majburiyatini yukladi: reklama serverini birjadan ajratishdan tortib, algoritmlarning shaffofligi talablarini joriy etishgacha. Gray Matter kompaniyasidan Megan Grey kabi tahlilchilar Google Networkni cheklangan daromadli alohida tuzilmaga ajratishni taklif qilmoqda, bu esa tartibga solish xatarlarini kamaytirishi va Alphabet’ga sun’iy intellektni rivojlantirishga e’tibor qaratish imkonini berishi mumkin. Biroq, Google xizmatlarining chuqur integratsiyasi har qanday tarkibiy o‘zgarishlarni murakkablashtirib, jarayonni yillarga cho‘zadi.

Parallel ravishda muqobil yechimlar muhokama qilinmoqda. Masalan, 2024-yil sentyabr oyida o‘tkazilgan Digiday so‘rovi ishtirokchilari Ad Manager orqali reklamani auksionlarda ishtirok etmasdan to‘g‘ridan-to‘g‘ri sotib olishni taqiqlash zarurligini ta’kidladilar.

Sud yakuniy choralarni belgilamaguncha, Google status-kvoni saqlab qoladi. Biroq, uning ekotizimidagi qisman cheklovlar ham Magnite yoki OpenX kabi raqobatchilar uchun joy ochishi mumkin. Ta’sir choralari bo‘yicha yakuniy qaror 2025-yil oxirigacha qabul qilinishi kutilmoqda. Uning oqibatlari nafaqat Google’ning kelajagini, balki kelgusi o‘n yillikda raqamli reklama evolyutsiyasini ham belgilab beradi.